Wat maakt dat de ene persoon, ondanks de nodige tegenslag, toch belangrijke doelen behaalt terwijl de ander juist uit het veld geslagen raakt? Sommige mensen kunnen steeds maar weer opnieuw veerkrachtig omgaan met uitdagingen Zij blijven productief, ondanks verhinderingen die op hun pad komen – ook als deze onverwachts en ongekend toenemen zoals tijdens de coronacrisis. Is dit soort veerkracht simpelweg aangeboren of kun je het ook aanleren?
Hoogleraar Angela Duckworth deed hier jarenlang onderzoek naar en heeft goed nieuws: veerkracht is inderdaad aan te leren! Duckworth is wetenschapper en auteur van het boek Grit, waar ze uitgebreid haar onderzoek bespreekt waarmee ze aantoont dat veerkracht, doorzettingsvermogen en effectiviteit op het gebied van doelen aan te leren is.
Maar hoe doe je dat dan? In De vitaliteitrevolutie kun je het antwoord op die vraag uitgebreid lezen, in de zevende pijler voor vitaliteit: tijd. We lichten hier alvast een tipje van de sluier. Volgens Duckworth hebben veerkrachtige en productieve mensen een helder hoger doel, waar alle lagere doelen aan bijdragen. Onderzoek op het gebied van ‘goal setting theory’ heeft laten zien dat het expliciet stellen van doelen een enorm effect kan hebben op het verbeteren van prestaties, voor elke mogelijke taak. Mensen die heldere doelen stellen zijn in staat hun aandacht en energie beter te richten op relevante activiteiten en weg van afleidingen.
Een van de stappen die je hier in kan zetten is nadenken over het hogere doel dat boven je dagelijkse activiteiten staat, bijvoorbeeld in je werk. Daardoor weet je tijdens je dagelijkse activiteiten waar je iets voor doet. Maar wat nou als een van je dagelijkse taken of doelen verhinderd wordt?
Verhinderde doelen loslaten
Paradoxaal genoeg moet je soms juist doelen loslaten om ze te bereiken. Hoe kan dat? Veerkrachtige mensen weten dat ze een ‘lager’ doel kunnen loslaten, omdat het slechts een subdoel is op weg naar het hogere doel. In andere woorden: alles wat onder het hogere doel valt is slechts een middel om het hogere doel te verwezenlijken.
Een voorbeeld. Stel je hogere doel is om mensen te helpen gezond en gelukkig oud te worden. Dan zijn er allerlei beroepen waarin je hier aan kan bijdragen, bijvoorbeeld als huisarts, psycholoog, verzorger, of facilitair medewerker in een wooninstelling voor ouderen. En ook binnen die verschillende beroepen zijn er allerlei subdoelen en dagelijkse taken. Juist dan is het belangrijk om je hogere doel helder te hebben.
Hoe beter je weet waarvoor je het allemaal doet, hoe beter je om kunt gaan met verhinderingen op de weg naar je hogere doel. Omdat je altijd nieuwe manieren of mogelijkheden kan vinden om toch bij te dragen aan je hogere doel. Dat is wat de veerkrachtige persoon onderscheidt van iemand die uit het veld geslagen wordt en moeite heeft om terug te komen hiervan.
Een veerkrachtige doelenpiramide
Een handige methode om na te denken over de samenhang tussen hogere en lagere doelen is de doelenpiramide die Angela Duckworth ontwikkelde. Hieronder zie je een afbeelding van de doelenpiramide en de verschillende lagen waarop je doelen kan stellen.
Vooral het ‘monitoren’ vergeten mensen vaak. Door regelmatig op en neer te gaan in deze hiërarchie van doelen, zorg je dat je in het oog houdt wat de relatie is tussen de kleinste taak van je huidige werkdag en het hoogste doel waarvoor je aan het werken bent. Daarnaast is het belangrijk om deze hiërarchie zo nu en dan een update te geven: over een periode van enkele maanden kun je tot nieuwe inzichten komen die invloed hebben op de doelen op het niveau van één of meerdere jaren. In pijler zeven van De vitaliteitrevolutie lees je uitgebreid hoe je jouw doelenpiramide kan invullen en inzetten voor meer veerkracht, vitaliteit en zingeving in je dagelijkse leven.
