De vitaliteitmeter

Deel deze post

In het onderstaande figuur zie je de vitaliteitmeter, een tool voor zelfreflectie die je gaat helpen jouw bandbreedte en vitaliteit beter te leren begrijpen. Dit model laat de relatie zien tussen de mate van uitdaging die je ervaart op een bepaald moment – of dat nu lichamelijk, emotioneel, mentaal of relationeel is – en hoe goed je hiermee om kunt gaan, oftewel je ‘prestatie’. Deze relatie tussen uitdaging en prestatie vormt een golvende curve die er voor mensen verschillend uitziet maar ook verschilt per moment of dag. Dat komt door factoren zoals slaap, voeding, levenservaring, omgevingsinvloeden en andere belangrijke principes. De volgorde van de zones en de onderliggende energiesystemen zijn universeel, waardoor dit model je een handige houvast biedt om mee te reflecteren op je stress- en vitaliteitniveau.
Figuur 1. De Vitaliteitmeter

De vitaliteitmeter is gebaseerd op de omgekeerde-U theorie van prestatie en stress, afkomstig uit onderzoek naar de relatie tussen prestaties en stress. In de vitaliteitmeter kun je de linkerhelft zien als je ‘bandbreedte’ voor zelfregulatie: daar kan je de energie- en informatiestromen in jezelf optimaal reguleren. De rechterhelft is buiten je bandbreedte: daar nemen de noodsystemen van mobilisatie en immobilisatie het over – uiteindelijk om zo snel mogelijk weer de onveiligheid op te lossen zodat je kunt terugkeren binnen je bandbreedte.

 

Jouw vitaliteitmeter verkennen

Om jouw persoonlijke vitaliteitmeter te ‘ijken’ maken we gebruik van drie biologische informatiekanalen: je signalen op lichamelijk, emotioneel en mentaal niveau. Het leren kennen van je signalen in elke zone is belangrijk om verantwoordelijk met je eigen bandbreedte om te kunnen gaan. In deze oefening kun je je antwoorden op een handige plek noteren (bijvoorbeeld in een notitieapp) zodat je dagelijks kunt terugkijken waar op je vitaliteitmeter je zit. Zo kun je gaandeweg je vitaliteitmeter verder ‘kalibreren’ met nieuwe signalen die je ontdekt.

Groen: Vitale zone (betrokkenheid)
Denk aan momenten waarop je je levendig, verbonden en helder voelde. Probeer enkele verschillende situaties te bedenken, van milde intensiteit (rusten, ontspannen, mediteren, een fijn gesprek) tot uitdagende momenten waarbij je misschien hoge energie ervaart, maar nog wel binnen je vitale zone zit. Dat kun je merken aan de gezonde plezierige gevoelens die met hoge energie gepaard gaan, zoals bij dansen, sporten, spelactiviteiten, op je werk in een flow zijn.

Oranje: Risicozone (mobilisatie)
Denk aan de eerste signalen die je opmerkt wanneer een situatie je overvraagt of overprikkelt. Wanneer er net even iets te veel op je af komt, de tijdsdruk onprettig wordt of iemand een vervelende opmerking maakt die over je grens gaat. De allereerste signalen van deze zone zijn vaak een verhoogde alertheid, spanning en jezelf (lichtelijk) schrap zetten. Je houdt hier onbewust vaak eerst je adem in en deze wordt vervolgens sneller en korter, wat benauwd kan aanvoelen. Deze eerste veranderingen kunnen nog heel subtiel zijn. Als je verder in deze zone komt neemt de intensiteit toe: dat merk je bijvoorbeeld aan een verandering van milde irritatie naar boosheid of zelfs woede (vechten). Of wanneer bezorgdheid toeneemt richting angst of zelfs paniek (vluchten). Kun je niet direct een situatie bedenken? Probeer dan eens je ervaringen in het verkeer: je bent vast wel een keer roekeloos afgesneden door iemand anders. Het eerste schrikmoment is een heel duidelijk gevoel van mobilisatie.

Rood: Gevarenzone (immobilisatie)
Denk hierbij aan momenten dat je vastliep of overweldigd raakte. Dat zijn momenten waarop je door de bomen het bos niet meer kunt zien en het je niet meer lukt om alle ballen in de lucht te houden. Je gaat bijvoorbeeld chaotisch om met taken, waardoor ze juist niet afkomen en er nog meer opstapelt. Misschien heb je blackouts, momenten waarop je het gewoon even helemaal kwijt bent. Of er gebeurt iets heftigs op je werk of in je familie, waardoor het je allemaal te veel wordt en je het liefst alleen nog maar in bed wil kruipen. Het kan ook zijn dat je in deze zone merkt dat je een heel diepe vermoeidheid bij je draagt, je ziek voelt of pijnklachten krijgt.

Groen: Vitale Zone Oranje: Risicozone Rood: Gevarenzone
Gedachten:

  • Ik heb er zin in!
  • Wat een heerlijk weer!
  • Yes!
Gedachten:

  • Wat een irritante…
  • Ik móét…
  • Ik ben bang dat…
Gedachten:

  • Ik kan echt niet meer…
  • Laat maar…
  • Ik geef het op..
Gevoelens:

  • Vreugde
  • Optimisme
  • Verbondenheid met anderen
Gevoelens:

  • Irritatie
  • Angst
  • Onrust
Gevoelens:

  • Machteloosheid
  • Overweldiging
  • Helemaal vastzitten
Gewaarwording (lichamelijk):

  • Open
  • Ontspannen
  • Sterk
Gewaarwording (lichamelijk):

  • Spanning
  • Pijntjes
  • Frons op m’n gezicht
Gewaarwording (lichamelijk):

  • Vermoeid en onrustig tegelijk
  • Vermoeide, wazige ogen
  • Branderig of pijnlijk gevoel in
    weefsels of botten


Dit is slechts een voorproefje van onze expertise. Wil je meer weten over deze theorie? Of hoe wij organisatie ondersteunen bij het vergroten van de vitaliteit met bijvoorbeeld de vitaliteitmeter? Meld je dan nu aan voor één van onze masterclasses, of download onze whitepaper om erachter te komen wat wij jou en je organisatie nog meer kunnen bieden.

Meld je aan voor een masterclass Download onze whitepaper

Liever nieuwe artikelen per mail ontvangen?
Lees andere artikelen